W czym tkwi problem?
Geneza problemu sięga 2008 roku, kiedy to jeden z największych banków działających na rynku amerykańskim, a mianowicie Lehman Brothers ogłosił upadłość. Bankructwo Lehman Brothers doprowadziło do globalnego kryzysu finansowego, co spowodowało, iż banki utraciły do siebie zaufanie i praktycznie – z uwagi na ryzyko z tym związane – przestały udzielać sobie nawzajem pożyczek na rynku międzybankowym. Ten stan rzeczy utrzymuje się do dzisiaj.
Powyższe powoduje, iż stawka WIBOR nie jest ustalana w oparciu o żadne realne transakcje, a opiera się niejako na spekulacjach banków.
Należy również zwrócić uwagę na to, iż ustalając stawkę oprocentowania pożyczki na rynku międzybankowym bank bierze pod uwagę również swoją korzyść (zysk z tej pożyczki = marża). Natomiast zyskiem banku w przypadku umowy kredytu powinna być marża banku, która została wskazane w umowie. Taki stan rzeczy powoduje, iż bank „zarabia” na Państwa kredycie podwójnie (marża w umowie kredytu oraz marża narzucona na stawkę WIBOR).
Jak WIBOR wpływa na kredyt?
Zmienne oprocentowanie kredytu wpływa na wysokość każdej raty odsetkowej kredytu, co powoduje, iż w dacie zawarcia umowy kredytu nikt z Państwa nie mógł określić całkowitego, realnego kosztu kredytu oraz określić, czy będzie w stanie ponieść jego koszt w przypadku diametralnego wzrostu stawki WIBOR.
Czy istnieje możliwość „podważenia” umowy kredytu złotowego?
Naszym zdaniem istnieje kilka wariantów roszczeń, które można konstruować w sprawach kredytów „złotowych” oprocentowanych stawką WIBOR.
Jednym z dwóch wariantów procesu jest roszczenie o ustalenie niezwiązania Państwa klauzulami niedozwolonymi, które dotyczą stosowania zmiennego oprocentowania kredytu (łącznie stawka WIBOR i marża banku). Skutkiem prawnym tak skonstruowanego roszczenia będzie pozostawienie umowy kredytu w mocy bez oprocentowania (w ogóle!). Natomiast skutkiem ekonomicznym takiego rozstrzygnięcia będzie konieczność zwrotu przez bank kwoty odsetek, która została przez Państwa uiszczona w całości (zarówno kwota naliczona w oparciu o stawkę WIBOR, jak i stosowaną marżę banku). W dalszym okresie umowa powinna być wykonywana w ten sposób, iż raty kredytu będą zawierały jedynie ratę kapitałową (tzw. „sankcja kredytu darmowego”).
Kolejnym roszczeniem jest roszczenie o ustalenie niezwiązania Państwa klauzulą niedozwoloną dotyczącą stosowania stawki WIBOR. Skutkiem prawnym takiego rozstrzygnięcia będzie pozostawienie umowy kredytu w mocy, tyle że oprocentowanej wyłącznie marżą banku (bez stawki WIBOR). Skutkiem ekonomicznym takiego rozstrzygnięcia będzie konieczność zwrotu na Państwa rzecz przez bank kwoty, która stanowi równowartość odsetek pobranych w związku ze stosowaniem stawki WIBOR.
Naszym zdaniem istnieją również umowy kredytu, co do których będzie można żądać nieważności. Skutkiem prawnym ustalenia nieważności umowy kredytu jest uznanie jej za nigdy niezawartą. Konsekwencją jest także upadek zabezpieczenia hipotecznego, które oparcie znajduje w umowie kredytu. Skutkiem ekonomicznym upadku umowy kredytu jest konieczność zwrotu tego, co strony wzajemnie świadczyły na swoją rzecz. Bank powinien zwrócić wszelkie uiszczone przez Państwa raty kredytu, a Państwo powinniście zwrócić kwotę udostępnionego kapitału (bez odsetek).
Podsumowanie
Obecnie nikt z nas nie jest w stanie przewidzieć, kiedy stawka WIBOR się ustabilizuje i czy w ogóle się ustabilizuje. Przypomnijmy, że 2020 roku w związku z pandemią COVID-19 oprocentowanie kredytów osiągało historycznie najniższe wyniki (!), co powodowało, iż wielu kredytobiorców miało zdolność kredytową na dużo wyższą kwotę kredytu niż miałoby, gdyby oprocentowanie kredytu znajdowało się na obecnym poziomie. Czy gdyby bank poinformował Państwa w sposób rzetelny o ryzyku związanym z zawarciem umowy kredytu ze zmiennym oprocentowaniem, wskazał w jaki sposób kształtowała się będzie rata kredytu w przypadku wzrostu oprocentowania o 200% albo więcej procent, to podjęliby Państwo decyzję o jej zawarciu? Czy może zdecydowaliby się Państwo na stałe oprocentowanie, które gwarantowałoby niezmienność stawki bez względu na wszystko?
W przypadku kredytów oprocentowanych stawką WIBOR nasuwa się również pytanie, czy w dacie zawarcia umowy kredytu wiedzieli Państwo, iż stawka WIBOR nie jest ustalana w oparciu o realne transakcje?