Prawo medyczne – co to jest? W ostatnim czasie wiele możemy usłyszeć o prawie medycznym, głównie w kontekście praw pacjenta. Niemniej jednak powinniśmy mieć świadomość, że jest to znacznie szersze pojęcie i dotyczy nie tylko korzystających z usług medycznych w ramach opieki zdrowotnej. Czym dokładnie jest prawo medyczne i gdzie znajduje zastosowanie?
Prawo medyczne – co to jest?
Mianem prawa medycznego określamy zbiór norm prawa materialnego, a także procesowego z zakresu prawa administracyjnego, karnego, cywilnego, a nawet prawa pracy. Warto mieć świadomość, że jest to pojęcie ogólne, które trudno zmieścić w jakichkolwiek ramach. W rzeczywistości bowiem nie istnieje coś takiego, jak kodeks prawa medycznego czy zbiór norm z tego zakresu. W praktyce na prawo medyczne składa się wiele ustaw, rozporządzeń czy nawet zapisów Konstytucji. Kogo dotyczy prawo medyczne? Tak naprawdę każdego z nas, gdyż w większym lub mniejszym stopniu wszyscy korzystamy z usług medycznych. Nie ma tutaj większego znaczenia, czy świadczeniodawcą jest sektor prywatny, czy też publiczny. Niemniej jednak prawo medyczne dotyczy również osób wykonujących zawody medyczne i okołomedyczne. Reguluje, kto może zostać położną, pielęgniarką czy lekarzem danej specjalizacji. Określa również, na jakich zasadach funkcjonują placówki medyczne. W tym kontekście mówimy głównie o sektorze publicznym, choć nie tylko. Z prawa medycznego nie wyłączają się też apteki czy punkty świadczące usługi okołomedyczne. Pod uwagę musimy wziąć nie tylko zdrowie fizyczne, ale również zdrowie psychiczne, kwestie związane z niepłodnością lub przeszczepami tkanek.
Kim jest specjalista do spraw prawa medycznego?
Prawem medycznym zajmują się osoby z odpowiednim wykształceniem, a także dużym doświadczeniem zawodowym. Co istotne, nie można ukończyć studiów stricte z zakresu prawa medycznego ani konkretnej specjalizacji. Wręcz przeciwnie – należy ukończyć ogólne studia na kierunku prawo, a następnie praktykować w zakresie prawa medycznego. Prawnicy mogą na przykład prowadzić sprawy klientów z tego zakresu bądź pracować w jednostkach ochrony zdrowia, w działach prawnych. Niektórzy zajmują się prawem medycznym w ujęciu naukowym, opiniując czy uczestnicząc w tworzeniu nowych przepisów. W Polsce niewielu jest obecnie specjalistów z zakresu prawa medycznego. Wynika to z faktu, iż jest to stosunkowo młoda dziedzina prawa, którą dotychczas interesowało się niewiele osób.
Co wpływa na rozwój prawa medycznego?
Pacjenci, a także osoby ze świata medycyny muszą mieć świadomość, że prawo medyczne nie jest nowym wytworem. Regulacje nie zostały wprowadzone kilka lat temu – funkcjonowało ono bowiem niemal od zawsze. Niemniej jednak w ostatnim czasie tematyka prawa medycznego cieszy się szczególną popularnością. Niegdyś niewiele spraw sądowych toczyło się właśnie w tym zakresie, dziś ich liczba rośnie z roku na rok. Wynika to przede wszystkim ze wzrostu świadomości społecznej. Coraz więcej pacjentów walczy o swoje prawa, interesujemy się również finansami jednostek publicznych, świadczących usługi medyczne. W coraz większym stopniu zdajemy sobie sprawę z tego, że prawo medyczne dotyczy każdego z nas, i to naprawdę w niemałym stopniu. Z tego też powodu coraz więcej prawników zaczyna specjalizować się w prawie medycznym. Powstają nawet specjalistyczne kancelarie, w których pracują osoby, zajmujące się wyłącznie najtrudniejszymi sprawami.
Normy prawne a normy etyczne
Wiele osób myli pojęcie prawa medycznego z pojęciem norm etycznych, dotyczących na przykład zawodu lekarza czy kwestii podejścia do pacjenta. Zwróćmy uwagę, że prawo medyczne często posługuje się pojęciami, takimi jak normy społeczne czy etyka, jednak nie skupia się na ich szerszym wyjaśnieniu. Dlatego też, z teoretycznego punktu widzenia, nie zawsze możemy dochodzić swoich praw z ustaw, które zawierają zapisy co do ochrony zdrowia ludzkiego. Pacjenci często powołują się więc na normy etyczne, jednak nie na prawo medyczne, co rodzi pewne nieporozumienia. Musimy jednak zdać sobie sprawę z tego, że przepisy prawa medycznego zostały dokładnie spisane, natomiast normy etyczne to po prostu ogólnoprzyjęte zasady.
Kto powinien znać prawo medyczne?
Nie ulega wątpliwości, że prawo medyczne stanowi specjalizację dobrego radcy prawnego bądź adwokata. Niemniej jednak okazuje się, że nie tylko oni powinni zaznajomić się z poszczególnymi przepisami. Mają one znaczenie także dla pacjentów, którzy nie do końca są świadomi swoich praw. Prawo medyczne jest także przedmiotem zainteresowania osób, które pracują w służbie zdrowia. Muszą one wiedzieć, jakie są ich podstawowe obowiązki i co grozi za nieprzestrzeganie zasad. Znajomość prawa medycznego jest niezbędna osobom rozliczającym jednostki publiczne i prywatne, świadczące usługi z zakresu ochrony zdrowia. Oczywiście, prawo medyczne to bardzo szerokie pojęcie, dlatego wyłącznie specjalista może opanować je w większym stopniu. Niemniej jednak każdy powinien zwrócić uwagę na interesujące go ustawy czy chociażby poszczególne ich zapisy.