Ograniczenie władzy rodzicielskiej w teorii brzmi z pewnością bardzo poważnie, a przy tym i bardzo negatywnie. Słowo ograniczenie kojarzy nam się bowiem z czymś, do czego nie mamy pełnego dostępu, co częściowo jest nam zabronione, co nie należy całkowicie do nas. W przypadku dzieci ma to niezwykle emocjonalny wydźwięk. Czym jest więc ograniczenie władzy rodzicielskiej? Kiedy dochodzi do ograniczenia władzy i jakie są tego skutki?
Ograniczenie władzy rodzicielskiej
Władza rodzicielska a jej ograniczenie
Według prawa, władza rodzicielska jest to zbiór uprawnień, jak również i obowiązków, jakie rodzic ma względem swoich dzieci. Zgodnie z art.95 Kodeksu Opiekuńczego i Rodzinnego, każdy rodzic musi dbać przede wszystkim o dobro swojego dziecka, o zapewnienie mu odpowiedniego wychowania, bezpieczeństwa, jak również i stosownej opieki, aż do okresu uzyskania przez niego pełnoletności. Władzę rodzicielską może posiadać jedynie osoba pełnoletnia lub taka, która przed ukończeniem 18 roku życia zawarła związek małżeński, uzyskując tym samym zdolność do czynności prawnych. Każdy rodzic może oczywiście wychowywać swoje dziecko zgodnie ze swoimi przekonaniami, ze swoją religią, z poszanowaniem wolności, godności i jego dojrzałości. Dziecko musi mieć swoje obowiązki, musi być posłuszne, może być karane za określone przewinienia i złe zachowanie, ale wobec dziecka w żadnym wypadku nie można stosować jakichkolwiek kar cielesnych. W sytuacji, gdy nastąpi zagrożenie dobra dziecka, może dojść do ograniczenia władzy rodzicielskiej.
Czym jest ograniczenie władzy rodzicielskiej?
Ograniczenie władzy rodzicielskiej to jak sama nazwa mówi ograniczenie pewnych praw względem swojego dziecka. Ma to miejsce w sytuacji, gdy dobro dziecka zostaje w jakikolwiek sposób zagrożone. Jest ono bowiem nadrzędną wartością, która podlega ochronie i którą każdy rodzic powinien dziecku zagwarantować. Niewłaściwe wykonywanie władzy rodzicielskiej może doprowadzić do sytuacji, w której to dobro dziecka nie jest praktykowane, a więc wtedy należy zastosować wobec jednego rodzica lub dwóch rodziców określone czynności prawne.
W jakich sytuacjach dochodzi do zagrożenia dobra dziecka? Co może być przyczyną ograniczenia władzy rodzicielskiej? Powodów dotyczących takiej sytuacji może być naprawdę bardzo dużo. Do tych najczęściej występujących zaliczyć możemy przede wszystkim zaniedbanie dziecka, nieodpowiednie dbanie o jego zdrowie, czy niewypełnianie obowiązku szkolnego. Ograniczenie może nastąpić także wtedy, gdy dziecko pozostaje bez opieki, a jego zdrowiu i życiu zagraża niebezpieczeństwo. Najczęściej do takich sytuacji dochodzi w rodzinach patologicznych, gdzie pojawia się alkohol i narkotyki. Najczęściej sytuacje zagrażające dziecku związane są z przemocą fizyczną oraz psychiczną. Zdarza się również i tak, że ograniczenie władzy rodzicielskiej następuje również po rozwodzie. Sąd może bowiem wydać decyzję o pozostawieniu władzy rodzicielskiej obydwu rodzicom, ale i ograniczając ją dla jednej ze stron, na przykład w sytuacji, gdy jedno z rodziców jest uzależnione od alkoholu czy wykazuje inne zachowania, które mogą mieć negatywny wpływ na dziecko.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej ma podwójny charakter. Nie ma to na celu zabrania rodzicom dzieci, ale zapewnieniu im jak najlepszej opieki oraz poprawieniu sytuacji w jakiej się znajdują. Z drugiej strony ma to także być pomoc dla samych rodziców, którzy z powodu różnego rodzaju przyczyn nie są w stanie pełnić odpowiedniej władzy rodzicielskiej.
Jak wygląda procedura ograniczenia władzy rodzicielskiej?
Sytuacja, w której dochodzi do wszczęcia procedury ograniczenia władzy rodzicielskiej może mieć trojaki przebieg. Po pierwsze, może to być działanie na skutek złożenia wniosku przez jednego z rodziców. Po drugie, złożenie wniosku przez dowolną osobę, która wie lub widzi, że dziecku dzieje się krzywda. Po trzecie, postępowanie wszczęte przez sąd z urzędu, a więc między innymi przez placówki oświatowe, przez policję, opiekę społeczną czy też przez inne instytucje, które sprawują opiekę nad dzieckiem lub w niej pomagają. Wniosek składa się do Sądu Rejonowego, do Wydziału Rodzinnego, który jest właściwy do miejsca zamieszkania dziecka. Co musi taki wniosek zawierać? Oczywiście datę i miejscowość, jak również oznaczenie właściwego sądu i wszelkie dane personalne, zarówno wnioskodawców, jak również i uczestników postępowania. Koniecznym jest żądanie ograniczenia władzy rodzicielskiej i uzasadnienie wniosku. Istotne znaczenie mają także załączniki, w tym akty urodzenia dziecka czy akt małżeński, a także i powołanie świadków lub przedstawienie dowodów, które będą w stanie potwierdzić tezę.
Rodzic, który ma ograniczoną opiekę nad dzieckiem, staje pod stałym nadzorem kuratora sądowego. Co więcej, ma określone, które czynności może wykonywać z dzieckiem, a które są mu ograniczone. Rodzic, który ma ograniczoną opiekę, pracuje z asystentem rodziny. Musi więc brać udział w określonych formach pracy czy w odpowiednich terapiach. Często też dziecko kierowane jest do placówek wsparcia dziennego, pełniąc pieczę zastępczą. Zawsze dobro dziecka jest nadrzędnym celem każdej rodziny i to powinna zapewnić mu władza rodzicielska. Jeśli pojawiają się uchybienia – należy w tym zakresie podjąć określone kroki, a ograniczenie władzy rodzicielskiej jest jednym z nich.